“Metaverse’nin seyahat ve otelcilik sektörünü nasıl etkileyeceği hala büyük ölçüde kestirmek zor. Otel satış, pazarlama ve reklamcılığındaki bazı Metaverse uygulamaları katkıda bulunsa da, ‘nasıllar ve nedenler’ hala belirsiz. Ancak kesin olan bir şey var: İnternetin artık geçen aylarda bildiğimiz şekliyle değil, internetin ötesine bir adım olduğu kanısındayız.”
Bilim kurgu ile ilgileniyorsanız ve filmler seyredip romanlar okuduysanız, bugün kullandığımız teknolojinin çoğunun şu ya da bu şekilde romancılar tarafından tahmin edildiğini biliyor olmanız lazım. Edebiyatta yüzlerce örneği var. Sosyalist yazar Herbert George Wells, The World Set Free adlı romanında nükleer bomba yapılmadan 30 yıl önce teorileştirmiş hatta uranyumdan üretilip uçaktan atılabileceğinden bahsetmişti. Düz ekran TV’ler ve bluetooth teknolojisini Bradbury başyapıtı Fahrenheit 451’de yazmıştı. iPad ise Arthur Clarke klasiğinden (2001, A space odyssey) adlı romanını ta 1968’de yazmıştır. Douglas Adam’ın komik Otostopçunun Galaksi Rehberi’ni okuduysanız, Google Translate’in temel fikrinin zaten orada olduğunu bilirsiniz.
Gibson’un Sprawl Üçlemesinin başlangıç romanı olan siberpunk manifestosundan (Neuromancer) ve bilgisayar korsanlarının saldırılarına ilişkin kehanetine rastlayacaksınız. Philip K. Dick’in bilim kurgu hikayelerinde diğer şeylerin yanı sıra yüz tanıma, 3D baskı, VR, internet ve kendi kendini süren arabalar hakkında 1970’lerde kehanette bulunmuştu. Elbette Metaverse deyimiyle ilk karşılaştığımızda şaşırmayanlar olmuştur: Neal Stephenson’ın Snow Crash (Parazit) adlı romanında teknolojinin temel özellikleri, yaklaşık 30 yıl önce yayınlanmıştı.
Kitapta:
“Metaverse koddan yapılmış kurgusal bir yapıdır. Ve kod sadece bir konuşma biçimidir- bilgisayarların anladığı biçim. (…) Metaverse’e giren insanlar, temelde- bilginin güç olduğunu anlayan ve kim (…) sihirli bilgisayar dillerini konuşmak için bu yarı mistik yeteneğe sahip.” diye bahsediyor.
Meta’nın son Connect 2021 sanal etkinliğinde Mark Zuckerberg “Meta veri deposunu, yalnızca içeriği görüntülemek yerine içinde bulunduğunuz, somutlaştırılmış bir internet olarak düşünebilirsiniz.” diye yorumladı. Zuckerberg’in hep birilerinden etkilendiğini hepimiz biliyoruz. Bununla birlikte, özellikle bilimkurgu veya teknoloji ile ilgilenmiyorsanız, geçen hafta Facebook, yukarıda belirtilen etkinlik sırasında şirketin adını Meta olarak değiştirdiğini duyurduğumuzda Metaverse kavramıyla tanışmış olduk. Ancak, Metaverse tam olarak nedir? AR, VR, karma gerçeklik, sosyal etkileşim, çevrimiçi oyun, alışveriş ve iş unsurlarını birleştiren yeni bir dijital gerçeklik olarak tanımlanabilir. Bazıları bunu genişletilmiş gerçeklik (XR) gerçek ve sanal dünya ile insan-makine etkileşiminin birleşimi olabilir.
Metaverse’in birincil hedefini açıklamak daha kolay: Kullanıcıların sanal olarak etkileşim kurması, cihazların (akıllı telefonlar veya tabletler gibi) sınırlamalarının üstesinden gelmeleri ve fiziksel olan ile dijital olan arasındaki çizginin giderek arttığı (cesur) yeni bir dünyaya kendilerini kaptırmaları.
Zuckerberg açılış konuşmasında, “Biz” dedi, “Metaverse’in mobil internet’in halefi olacağına inanıyoruz. Aslında ne kadar uzakta olursak olalım, insanlarla tam oradaymışız gibi orada olduğumuzu hissedebileceğiz. Kendimizi yeni, neşeli, tamamen sürükleyici yollarla ifade edebileceğiz. Ve bu, birçok harika yeni deneyimin kilidini açacak. Aile büyüklerinize çocuklarınızın bir videosunu gönderdiğinizde, kendilerini dünyanın içindeymiş gibi hissedecekler. Arkadaşlarınızla oyun oynadığınızda, sadece bilgisayarınızda değil, farklı bir dünyada birlikte olduğunuzu hissedeceksiniz. Metaverse’de bir toplantı, sanki odada birlikteymişsiniz, göz teması kuruyormuş, ortak bir alan duygusuna sahipmişsiniz ve bir ekrandaki yüzler ızgarasına bakmıyormuşsunuz gibi hissedeceksiniz. Bir ekrana bakmak yerine, bu deneyimlerin içinde olacaksınız.”
Tabii ki işlerin karmaşık hale geldiği yer burasıdır. Elbette, AR Gözlükleri (Artırılmış Gerçeklik) gibi Metaverse’in bazı “blokları” zaten burada. Birkaç yıl önce Facebook, Elisir Luxottica ile bir ortaklık imzalamış ve kısa süre önce fotoğraf ve video çekmenize, müzik dinlemenize ve telefon görüşmeleri yapmanıza izin veren bir çift Wayfarer olan Ray-Ban Stories’i piyasaya sürdü. Bu, muhtemelen yeni nesil Facebook gözlükleriyle (“Project Nazare” olarak adlandırılan) gerçek bir AR deneyimine doğru ilk adım olabilir.
Ancak Metaverse yalnızca VR ve AR değil, aynı zamanda Karma Gerçekliktir. Birkaç yıl içinde, hologram görünümünde bir konserde arkadaşlarımıza katılabilecek ve arkadaşlarımız fiziksel olarak konserdeyken kanepemizden deneyimin tadını çıkarabileceğiz.
Zuckerberg’in dediği gibi “Varlık hissi”, “Metaverse’in tanımlayıcı kalitesidir.” Aynısı iş yeri için de geçerli: Pandemi bittikten sonra bile bir parçamızın uzaktan çalışmaya devam edeceğini, bazılarımızın ise ofise geri döneceğini ve muhtemelen aramızda verimsiz bir boşluk oluşturacağını tahmin etmek zor değil. O önemli toplantıda fiziksel olarak bulunan personel ve olmayan personel. Bu melez bilmece, sosyal etkileşimin insani değerini tamamen kaybetmeden ofise ışınlanarak ve iş arkadaşlarıyla (hologram olarak da olsa) etkileşime girerek çözülebilir. Yine Metaverse’in amacı, insanların her zaman, her yerde kendilerini bağlı hissetmeleri ve hem sanal hem artırılmış hem de karışık alanlarda gerçekçi bir mevcudiyet duygusuyla bir araya gelmeleridir.
Öte yandan, avatarlar (“Metaverse’de kendimizi nasıl temsil edeceğiz”) gibi bazı bloklar gelişme sürecindedir. Statik profil resimlerinden “canlı 3D temsillerimize” mantıklı evrimsel adım olarak kabul edilir. Ve son olarak, bu bloklardan bazıları, içinde yaşayacağımız ve arkadaşlar, aile ve iş arkadaşlarımızla etkileşime geçebileceğimiz ya da bunu üs olarak kullanabileceğimiz alanlar gelişme sürecinde olsa da gelecekte bir tıklama ile kendimizi istediğimiz yere ve zamana ışınlamamızın gerçekleşmesine az zaman içerisinde kavuşabiliriz.
Metaverse’in erken bir enkarnasyonu, dünyadaki en (en fazla olmasa da) sürükleyici dijital endüstrilerden biri olan oyunlarda zaten görülebilir. Bu nedenle video oyunlarıyla ilgileniyorsanız, tüm konsept sizin için tamamen yeni olmayabilir. Fitness, hem VR hem de AR’nin son yıllarda oldukça yoğun olarak kullanıldığı bir başka sektör, Metaverse’in temellerinin bu sektörlerden çıkması şaşırtıcı olmaz. Ayrıca, VR/AR uygulamaları, neredeyse herkesin herhangi bir kodlama veya tasarım becerisine sahip olmadan artırılmış gerçeklik nesneleri tasarlamasına olanak tanıyan Polar gibi uygulamalar sayesinde son zamanlarda büyük ölçüde özgürlştirildi. Temel olarak, iPhone’u olan herkes, tek bir kod satırı bilmeden sanal nesneleri fiziksel ortama kolayca karıştırabilir.
“Bu yolculuk onlarca yıl sürecek”
Ama kendimizi kandırmayalım: Bu yolculuk onlarca yıl sürecek. Her şeyden önce, Metaverse’in yalnızca bugün var olmayan bazı altyapılara ihtiyacı var. Aynı zamanda tüm internet ortamı böyle devrim niteliğinde bir platformu desteklemek için orijinal olarak oluşturulmadı. Ayrıca, tıpkı bugün internet için sahip olduğumuz gibi standartlara ve protokollere (muhtemelen ilk günden itibaren) ihtiyacımız olacak ve -metaverse’nin karmaşıklığı nedeniyle- bu yıllar alabilir. Metaverse oluşturmanın tetikleyebileceği gizlilik ve düzenleme endişelerinden bahsetmiyorum bile.
Bu aşamada, bu nedenle, Metaverse’in nasıl görüneceğine dair herhangi bir tahmin, saf spekülasyondan çok daha fazlası olmayacak ve “yutturmacanın “bir balona” dönüşme riski oldukça açık.
“Marka oteller ilk benimseyenler olacak”
Tüm bunları göz önünde bulundurarak, metaverse’in sektörümüzdeki olası uygulamalarından bazılarını tasavvur edebilir ve fikirle ilgilenmeye başlayabiliriz. Marka otellerin teknolojik yenilikleri ilk benimseyenleri olacağını tahmin ediyorum. 5 yıl içinde dünyadaki tüm Marriott ve Hilton otellerinin meta versiyonlarını Horizon’da inşa etmeye başlayacakları, avatarların – misafirlerin lobide arkadaşlarıyla buluşmasına izin verecekleri veya ücret karşılığında sanal toplantı odalarında beyin fırtınası yapabilirler. Nitekim Marriott Hotels’in ilk arsa ve otelini kurmak için yer satın aldığı ve yakında ilk otel açan otel grubu olmayı hedeflediği aşikardır.
Bununla birlikte, Metaverse’in en azından misafirperverlik konusunda aldığı (muhtemelen bu aşamada) dikkate almak için çok erken olabilir. Metaverse online mikroişlem merkezli endüstriler için bir altın madeni olabilir ve kesinlikle olacaksa; oyunu düşünün: konsol mikroişlem pazarı tek başına 2017’de 2,94 milyar dolar üretti. Diğer yandan VR seyahati hiçbir zaman ana akım olmadı ve bu hepimizin geçen yılki karantinalarda öğrendiğimiz bir şey. Misafirleriniz dairelerinden çıkabiliyorsa onlara sanal oda satmak zordur.
Ancak, gördüğümüz gibi, Metaverse, en azından orijinal amaçlarına göre, sadece VR olmaktan uzaktır. Metaverse kavramsal olarak Fornite, Minecraft veya The Sims değildir. Sizi tek boynuzlu ata dönüştüren bir instagram filtresi değil. Bazıları buna inansa ve korksa da, bu bir Black Mirror dizisinde bir bölüm hiç değil. Gerçeklikler, gerçek hayat, AR, VR veya MR ile etkileşim kurmanın yeni bir yolu. Ancak, endüstrimiz için daha ilginç olan Metaverse, tam olarak işleyen bir ekonomi olabilir, muhtemelen olacaktır da. Unutmayın Metaverse “Bireyler ve işletmeler için, başkaları tarafından tanınan ve değer üreten inanılmaz derecede geniş bir çalışma yelpazesi oluşturabilecek, sahip olabilecek, yatırım yapabilecek, satabilecek ve ödüllendirilebilecek pazar ortaya koyabilir.
“Turizmi nasıl etkileyeceğini kestirmek zor”
Bunun seyahat ve otelcilik sektörünü nasıl etkileyeceği hala büyük ölçüde kestirmek zor. Otel satış, pazarlama ve reklamcılığındaki bazı Metaverse uygulamaları katkıda bulunsa da, ‘nasıllar ve nedenler’ hala belirsiz. Ancak kesin olan bir şey var: İnternetin artık geçen aylarda bildiğimiz şekliyle değil, internetin ötesine bir adım olduğu kanısındayız.
“AR/VR ve Avatarlar, rezervasyonlar ve hizmet tedariklerinden mülk satışına kadar, fiziksel personelin yerini alabilir ve hatta bir ön büroyu yönetebilir. Bu mümkün olsaydı, sektördeki emek zorlukları metaverse’nin benimsenmesini beklediğimizden daha hızlı teşvik edebilirdi. İş seyahati endüstrisi büyük ölçüde MICE tarafından oluşturulur ve MICE misafirleri, eğlence amaçlı seyahat edenlere göre %17,5 daha fazla ödeme yapar. Meta veri deposu, MICE’ı dijital olarak sürükleyici yeni bir çağa dönüştürme kapasitesine sahiptir.”
Orhan Genceli
#orhangenceli #metaverse #metaveri #otel #konaklama #mice #miceturizmi #seyahat #metaverideposu #turizm